یکی از قطعات تشکیل دهنده سیستم برق رسانی خودروها دلکو نام دارد که در حال حاضر حذف شده است. مخترع دلکو آقای چارلز کترینگ می باشد. این اختراع در سال 1910 تحولی بزرگ در تکنولوژی خودروها ایجاد کرد و مدال ادیسون به او اهدا شد. اما وظیفه دلکو چیست؟ چرا این قطعه از سیستم برق رسانی خودروها حذف شد؟ چه چیزی جایگزین آن شد؟ تا انتها این مقاله از تایر پارس با ما همراه باشید تا بیشتر با این قطعه آشنا شویم.
دلکو چیست؟
یکی از اجزای موتورهای احتراق داخلی دلکو نام دارد که وظیفه آن تقسیم جریان الکتریکی بین شمع‌های موتور خودرو می‌باشد. هنگامی که دلکو خراب باشد مصرف سوخت افزایش می‌یابد و موتور خودرو کارایی خود را از دست میدهد. این قطعه برای اولین بار روی خودروهای کادیلاک آمریکا نصب شد. اولین تولید کننده دلکو شرکت آزمایشگاه های مهندسی دیتون (Dayton Engineering Laboratories Co) نام دارد. بنابراین عنوان این قطعه نیز برگرفته از حروف اول کلمات نام شرکت به اختصار «DELCO» است.
بیشتر بخوانید: مکانیسم سنسور باران در خودرو – نحوه عملکرد آن
وظیفه دلکو چیست؟
دلکو دو وظیفه مهم و اساسی در خودرو دارد. مهمترین وظیفه این قطعه کمک به سیم پیچ برای تولید جریان قوی است. دومین وظیفه آن تقسیم برق ایجاد شده در کویل به سیلندر خودرو در جهت جرقه زنی، می‌باشد. در ساختار ساخت موتورهای چهار زمانه، با هر دور چرخش میل لنگ و تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت دورانی، میل سوپاپ و دلکو یک بار می چرخند. پس از مدتی با پیشرفت علم فناوری، دلکو حذف شد. سپس به جای دلکو، سنسور میل لنگ و میل سوپاپ نصب شد که وظیفه انتقال اطلاعات مربوط به موقعیت دقیق پیستون به ECU را بر عهده دارد. به عبارتی دیگر دلکو در سیستم جرقه زنی خودروهای کاربراتوری استفاده می شود.
نحوه عملکرد دلکو
برای آگاهی دقیق از عملکرد این قطعه باید ابتدا با نحوه کار موتور آشنا شویم. امروزه اغلب موتورهای درون‌سوز ۴ زمانه هستند؛ یعنی فرآیند تولید قدرت در این موتورها در چهار مرحله انجام می‌گیرد که به شرح زیر است:
- مرحله اول: مکش یا تنفس که در آن مخلوط سوخت و هوا وارد سیلندر می‌شود
- مرحله دوم: که به آن تراکم گفته می‌شود با حرکت پیستون به سمت بالا در درون سیلندر مخلوط سوخت و هوا فشرده می‌شود
- مرحله سوم: پس از آن که مخلوط مورد نظر به شرایط ایده‌آل برای سوختن رسید، شمع‌ها جرقه زده و احتراق صورت می‌گیرد
- مرحله آخر: این مرحله تخلیه نام دارد و دود ناشی از احتراق از سیلندر خارج می‌شود
در طی این چهار مرحله و یک سیکل کاری در سیلندر، پیستون بالا و پایین رفته و به وسیله شاتون، حرکت دورانی میل لنگ را به وجود می‌آورد. سپس میل لنگ نیروی تولید شده را به جعبه دنده و تسمه تایم منتقل میکند. تسمه تایم نیز حرکت میل بادامک را کنترل میکند. میل بادامک یا میل سوپاپ مراحل مکش و تخلیه را در سیلندر مدیریت میکند و این روند به صورت متناوب در سیلندرهای کنار هم صورت می‌گیرد؛ یعنی اگر مثلاً سیلندر شماره یک در حالت تراکم قرار دارد، سیلندر شماره ۲ در مرحله تخلیه بوده و به این ترتیب، عمل جرقه زدن به طور متناوب انجام می‌شود.
تنظیم زمانی این احوالات توسط دلکو صورت می‌گیرد که کاملاً به باز و بسته شدن سوپاپ‌ها وابسته است. دلکو به کمک میل سوپاپ، این زمانبندی را تنظیم میکند و در واقع مثل یک کلید قطع و وصل برق است. لازم به ذکر است در موتورهای چهار زمانه بعد از هر دو دور حرکت میل لنگ، میل دلکو یک دور می‌چرخد.
اجزای تشکیل دهنده دلکو
دلکو از قطعات زیر تشکیل شده است:
- درب دلکو
- چکش برق
- پلاتین
- خازن
- سیم خازن
- صفحه دلکو
- صفحه ثابت دلکو
- بادامک
- وزنه‌ها
- فنر وزنه‌ها
- میل دلکو
- بدنه
- دستگاه خلائی
- پیچ تنظیم دلکو
- فنر و زغال
از مهمترین قطعات در ساختار دلکو، چکش برق است که کار قطع و وصل پلاتین های دلکو را انجام میدهد. موقعیت چکش برق نیز بدین شکل است که در بخش بالایی دلکو و روی میل دلکو قرار گرفته و چرخشی دایره ای دارد . در واقع چکش برق، جریان الکتریکی ورودی را که از کوئل آمده با قطع و وصل نمودن پلاتین ها به سمت هریک از شمع ها در زمانبندی مشخص خود هدایت میکند . چکش برق نیز همانند یک پل ارتباطی عمل میکند ، هنگامی که این پل برقرار باشد ، جریان الکتریکی عبور کرده و به سمت شمع ها میرود.
نشانه های خرابی دلکو
یکی از ساده ترین نشانه‌های خرابی دلکو، استارت نخودرن خودرو است. دومین موردی که نشان میدهد دلکو به مشکل خودره است، شنیدن صداهای ناهنجاری است که از موتور خارج می‌شود. همچنین اگر در صفحه نمایش خودرو چراغ دینام یا باتری فعال باشد، ممکن است ایراد از دلکو باشد. و در آخر چنانچه گازهای خروجی از اگزوز تغییر پیدا کند، به این معنا است که دلکو خراب شده است.
حذف دلکو چه کمکی کرده است؟
یکی از ضعف های استفاده از دلکو این بود که توزیع جریان الکتریکی میان شمع ها به درستی و به میزان یکسان و در زمان مشخصی صورت نمیگرفت و دلکو به سرعت از تنظیم خارج میشد. اما امروزه با حذف این قطعه و صدور فرمان قطع و وصل جریان الکتریکی از سوی ECU ( کامپیوتر اتومبیل ) موتور خودرو کارکردی منظم تر و بهینه ای پیدا کرده، یعنی مصرف سوخت هم کاهش یافته و هدر رفت انرژی کمتری شده است.